Prvi svetski rat 1914 – 1918.

Prvo da se razjasne pojmovi kolonije i metropole, da bi se shvatio uzrok ovog, do tada, najvećeg oružanog sukoba u istoriji čovečanstva.

Kolonije su siromašne, privredno nerazvijene države Azije, Afrike i Južne Amerike, koje se nalaze u zavisnom položaju u odnosu na bogate i moćne države, koje svoje kolonije drže pod stalnim vojnim, političkim i ekonomskim pritiskom. Kolonije su privlačne zbog jeftinih ruda, metala, sirovina, radne snage, prirodnih bogatstava.

Metropole su bogate razvijene države koje poseduju kolonije.

-  Uzrok rata: težnja tek stvorenih država Nemačke, Italije i Austro – Ugarske da izvrše novu podelu sveta i da od Britanije, Francuske i Rusije preotmu kolonije radi sopstvenog bogaćenja

-  Povod rata: Sarajevski atentat 28.6.1914. (Ubistvo austro – ugarskog prestolonaslednika Franca Ferdinanda u Sarajevu koje je počinio Gavrilo Princip, član tajne organizacije Mlada Bosna koja se borila za oslobođenje Bosne i Hercegovine od austro – ugarske vlasti)

-  Ultimatum iz Beča upućen srpskoj Vladi 23.7.1914.

-  Početak rata 28.7.1914., kada je Austro – Ugarska objavila rat Srbiji, jer je Srbiju optužila za atentat

-  Vojni blokovi (savezi država) u ratu:

           1.Centralne sile (Trojni savez) – Nemačka, Italija, Austro – Ugarska, Turska, Bugarska

           2.Velika antanta (antanta je savez, dogovor ili sporazum) – Velika Britanija, Francuska, Rusija, Belgija, Grčka, Rumunija, Kina, Japan, SAD, Srbija, Crna Gora

-  Glavni frontovi:

1.      Zapadni – od Severnog mora do Švajcarske

2.      Istočni – od Baltičkog mora do Rumunije

3.      Južni ili Balkanski – južno od Save i Dunava

-  Kraj rata 11.11.1918., kada je Nemačka potpisala kapitulaciju tj.predaju. (ovaj dan se obeležava kao državni praznik u Srbiji)

-  Posledice i rezultati rata: 10 miliona poginulih, 20 miliona ranjenih, uništeni putevi, mostovi, pruge, fabrike, stambene zgrade, spomenici kulture, srušena četiri carstva (Nemačko, Austro – Ugarsko, Rusko i Tursko), stvorene nove države (Poljska, Čehoslovačka, Mađarska, Austrija, Baltičke zemlje, Kraljevina Srba, Hrvata i Slovenaca)

-  Karakter rata: osvajački, osim za Srbiju i Crnu Goru koje vode oslobodilački rat

-  Mirovna konferencija održana u Versaju, kod Pariza, 1919.

-  Društvo ili Liga naroda stvoreno je 1919., kao međunarodna organizacija za očuvanje mira i bezbednosti u svetu, i preteča je današnjih Ujedinjenih nacija

DOMAĆI: Prepisati teze i pročitati odeljak Početak rata na strani 58. do bitke na reci Marni